بررسی انیمیشن وال ای با نوهنران

بررسی انیمیشن وال ای با نوهنران

تهران _ حوزه هنری انقلاب اسلامی _ ساختمان تیناب

به گزارش آرتین، رسانه رسمی نوهنران ایران؛ ریحانه جنتی- خستگی یک پیاده‌روی نسبتا طولانی با کوله‌ای سنگین را، دیدن ساختمان آبی‌رنگ تیناب، به در می‌کند. وارد ساختمان می‌شوم. تغییرات طبقه اول که در آخرین باری که آنجا بودم خالی بود، چند لحظه‌ای متوقفم می‌کند تا خوب آنجا را از نظر بگذرانم. ساختن اتاقک‌های کوچک در این طبقه قطعا لازم و کاربردی است اما فضا را تنگ و خفه جلوه می‌دهد. با رفتن به طبقه دوم و دیدن خانم خلیلی، لبخند به چهره می‌نشانم و بعد از سلام، از خستگی‌ام می‌نالم.

با دعوت ایشان، در اتاق اکران انیمیشن پا می‌گذارم. چند نفری نشسته‌اند که آنها را نمی‌شناسم. سلام مختصری می‌دهم و کوله سنگینم را زمین می‌گذارم.

انیمیشن وال ای پخش می‌شود و من در همان ابتدا چیپس‌ها را تمام می‌کنم. طبق عادت همیشگی، نمی‌خواهم چیزی تمرکزم را از فیلم بهم بزند، حتی خوردن خوراکی! دفترچه و خودکارم را بیرون می‌کشم. نه اینکه چون این جلسه عنوان نقد فیلم دارد بخواهم به‌خاطرش دست به قلم شوم و نگاهم را دقیق‌تر کنم! در واقع انگار عادتم شده است که جزئیات فیلم را در نظر بگیرم.

ایوا به زمین می‌آید. پرواز می‌کند و می‌چرخد و در همان وهله اول، وال ای را شیفته خود می‌کند. وال ای ناخواسته به چیزی می‌خورد و صدایش باعث شلیک ایوا به آن طرف می‌شود. آن زیبایی و رقص پرواز در یک لحظه به صحنه‌ای خشن تغییر می‌یابد. شاید این بیانگر زیبایی و جذابیت دنیای فناوری باشد که درعین‌حال چهره‌ای خطرناک هم در خود دارد. عشق با عناصر جایگزین انسان، بین دو نسل متفاوت را به تصویر کشیده‌اند که برای کمک به هم تلاش می‌کنند اما گاهی ضرر نیز به هم می‌رسانند. همه‌چیز از یک نظم و قانونمندی خاص پیروی می‌کند و حرکت همه روی یک خط است؛ یعنی چیزی با عنوان آزادی وجود ندارد و همه خارج شدن از آن اصول را خطا می‌دانند؛ درصورتی که وقتی ربات شوینده از خط مسیرش جدا می‌شود، انتظار اتفاق ناخوشایندی را می‌کشد اما هیچ اتفاقی پیش نمی‌آید.

نیمی از انیمیشن گذشته است و خستگی ناشی از بیدار شدن هفت صبح، آن هم در روز تعطیل پنجشنبه و رفتن به کلاس کنکور به چشمانم فشار می‌آورد. دستی به چشمانم می‌کشم و سعی می‌کنم با نوشیدن ته‌مانده آب پارچ که حاصل آب شدن یخ درونش است، خود را هوشیار کنم.

انسان‌ها نه اراده دارند، نه مستقل‌اند و نه بی‌نیاز از ربات‌ها. حتی غذا را هم به‌صورت نوشیدنی صرف می‌کنند تا زحمت جویدن آن را متحمل نشوند. تمام آموزش به کودکان در مدارس، مربوط به سفینه آکسیون است و همه‌چیز با مثالی در این رابطه توضیح داده می‌شود. ربات با اینکه ساخته دست انسان است اما هویتی مستقل و خودمختار می‌گیرد و مانع خواسته انسان برای بازگشت به زمین می‌شود. در عین آسیب‌هایی که به انسان می‌زند، گاهی هم مفید واقع می‌شود. مانند زمانی که کاپیتان تمام اطلاعات در رابطه با زمین را از رایانه جویا می‌شود و بعدها که پا به زمین گذاشت از همان اطلاعات استفاده کرد تا مراحل کاشت و برداشت محصول را به انسان‌های دیگر آموزش دهد.

فیلم تمام می‌شود. مانده‌ایم دست بزنیم یا نه! حتی یکی از بچه‌ها با صدایی نسبتا آرام همین سوال را از دوستش می‌پرسد، اما چون کسی اقدامی نمی‌کند، بی‌صدا بلند می‌شویم و به اتاق دیگری می‌رویم. آقای سلیمانی به جمع ملحق می‌‌شوند و بحث را با معیارهای نقد فیلم شروع می‌کنند؛ تکنیک، فرم، محتوا و مولف. چهار موضوع کلیدی که در نقد فیلم ابتدا از مورد اول شروع به بررسی می‌کنیم و اگر پذیرفته شد، به سراغ بررسی موارد بعد می‌رویم. فیلم وال ای را مورد بحث قرار می‌دهیم. زمان ساخت انیمیشن، جهان از فناوری تکنولوژی چندان بویی نبرده بود اما امروز که آن را تماشا می‌کنیم، درک بیشتری از آن داریم، چراکه انگار این اتفاقات فاصله چندانی با ما ندارند. خانم خلیلی از معنی ایوا در لغت‌نامه انگلیسی می‌گویند که معنای هوا دارد و تعبیر ایشان زیباست که شاید ایوا نماد عشق آسمانی است که به زمین می‌آید و وال ای را از تنهایی و حسرت بروز احساسات نجات می‌دهد.

چای که بین همه پخش می‌شود، آقای سلیمانی نظرها را در رابطه با روند گفت‌وگو، فیلم و این گردهم آمدن جویا می‌شود. در نگاه‌ها چیزی جز اشتیاق برای روی دادن دوباره این برنامه نیست.